पती बैदेशिक रोजगारको बेला गर्ब पतन गराउनेको एस्तो छ कथा
उच्च शिक्षा पढ्न बागलुङबाट पोखरा झरेकी उनले आफू गर्भवती भएको केटा साथीलाई सुनाएपछि गर्भपतन गराउने औषधि किनेर खान दिए। त्यसपछि उनलाई तल्लो पेट र ढाड दुखाइसँगै योनीबाट रक्तस्राव हुनथाल्यो। चार दिनसम्म रगत बग्ने क्रम नरोकिएपछि सिकिस्त बनेकी उनी केटी साथीलाई बोलाएर उपचारका लागि पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल पोखरा पुगिन्।
स्याङजाकी २६ वर्षीया सुनिता (नाम परिवर्तन) ले श्रीमान् वैदेशिक रोजगारीमा गएको बेला चिनेको युवकसँग यौन सम्पर्क गरिन्। तीन महिनासम्म महिनाबारी नभएपछि परीक्षण गराउँदा गर्भ बसेको थाहा भयो। त्यसपछि स्याङजाबाट पोखरा आएकी उनको गर्भपतन गराउने क्रममा अत्याधिक रक्तस्राव भयो।
निरन्तर रगत बगेपछि उपचारका लागि क्षेत्रीय अस्पताल लगिएकी उनी त्यहाँ बेड छैन भनेर फर्काएपछि अहिले अर्को अस्पतालमा भर्ना भएकी छन्।
घर परिवारले एउटा छोरा जसरी पनि जन्माउन दबाब दिएपछि कास्की लेखनाथकी २९ वर्षीया फूलमाया (नाम परिवर्तन ) गर्भवती बनेको तीन महिनापछि भिडियो एक्सरे गराउन पोखरा पुगिन्।
दुई छोरीकी आमा उनले तीन पटकसम्म परीक्षण गर्दा छोरी देखिएपछि महगो शुल्क तिरेर गर्भपतन गराइन्। पटकपटक गर्भपतन गराउँदा निकै कमजोर बनेकी उनी छोरा नपाए श्रीमान्ले सौता ल्याउने डरले गर्भ बोक्न, परीक्षण गराउन र पतन गराउन बाध्य भएकी छन्।
सात वर्षअघि प्रेम विवाह गरेका पोखरा सिमलचौरका २८ वर्षीय रवीन र २५ वर्षीया मीनाले सन्तान जन्माउने चाहना गरेको चार वर्ष भयो। गर्भ नबस्ने र बसिहाले पनि दुई महिना नकट्दै आफै तुहिएर जाने समस्याले यो जोडी दिक्क भएका छन्।
पोखरादेखि काठमाडौंसम्मका नाम चलेका अस्पताल र डाक्टरकोमा धाउँदा सम्पत्ति र समय पनि निकै खर्च भइसकेको छ। स्वास्थ्य परीक्षण गराउँदा चिकित्सकले मीनाको पाठेघरमा समस्या भएकोले गर्भ रहन नसकेको बताएका छन्।
सुरुसुरुमा रहेको गर्भ फाल्न धेरै औषधिको प्रयोग गर्दै गर्भपतन केन्द्रमा धाएको यो जोडी अहिले बच्चा जन्माउन नसक्दा पछुतोमा छ। 'बिहे गर्नेबित्तिकै बच्चा जन्मिए बोर हुन्छ भनेर पहिला जथाभावी गर्भपतन गराइयो,' रवीनले भने, 'अहिले बच्चा नबस्दा दुःख पाइयो। घरमा आमा बुबा नाति नातिनाको मुखै नहेरी मर्ने भइयो भनेर दिनरात गुनासो गर्नुहुन्छ।'
अवैध यौन सम्पर्कबाट बसेको गर्भ फाल्न जथाभावी औषधिको प्रयोग गर्दा ज्यान जोखिममा परेको र छोराको आशामा छोरीको भू्रण हत्या गरिएका यी केही उदाहरण मात्रै हुन्। यस्ता घटना समाजमा दिनप्रतिदिन बढ्दै गएका छन्।
कतिपय स्वास्थ्यकर्मीका लागि अवैध गर्भपतन र लिंग पहिचान गरी भू्रण हत्या गर्ने काम मोटो रकम कमाउने धन्दा भएको छ। असुरक्षित गर्भपतनले योनी तथा पाठेघरमा गम्भीर संक्रमण, बाँझोपन, रक्तअल्पता, शारीरिक कमजोरीलगायतका विभिन्न समस्या देखिने गरेको छ। कुनैबेला अवस्था जटिल भएर ज्यान जाने खतरा निम्तिन्छ।
असुरक्षित गर्भपतनले अत्याधिक रक्तस्राव र अन्य जटिल समस्या लिएर आउनेहरू निकै बढिरहेको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल पोखराका वरिष्ठ स्त्री तथा प्रसूति रोग विशेषज्ञ डा. निरज दुबेले बताए। अस्पतालमा सुरक्षित गर्भपतन सेवा भए पनि अधिकांश महिला गर्भपतन गराउँदा जटिल समस्या आइपरेपछि मात्रै अस्पताल आउने गर्छन्।
औषधि पसलबाट जथाभाबी औषधि किनेर खाने र अत्याधिक रगत बगेर, संक्रमण भएर सिकिस्त बनेपछि मात्रै डाक्टरकोमा आउने डा. दुबेले बताए। 'क्षेत्रीय अस्पतालमा सुरक्षित गर्भपतन सेवा लिन आउनेहरू निकै कम छन्,'उनले भने, 'बरु ज्यानै जोखिममा पारेर बाहिर गर्भपतन आउने धेरै छन्।'
उनले असुरक्षित गर्भपतनले पाठेघरमा संक्रमण, बाँझोपन, रक्तअल्पतादेखि ज्यानै जाने खतरा हुने भएकोले दक्ष स्वास्थ्यकर्मी र सुबिधा सम्पन्न स्वास्थ्य केन्द्रमा गएर मात्रै गर्भपतन गराउन सल्लाह दिए। दैनिक पाँचजना महिला असुरक्षित गर्भपतन गराएका कारण गम्भीर भएर आउने क्षेत्रीय अस्पतालले जनाएको छ। बेड नभएका कारण अन्य अस्पतालमा रिफर हुनेहरू पनि उत्तिकै छन्।
धेरैजसो महिला बढी रक्तस्राव भएर उठ्नै नसक्ने अवस्थामा पुगेपछि मात्रै अस्पताल आउने भएकोले बचाउन गाह्रो हुने स्वास्थ्यकर्मीको भनाइ छ। 'गर्भपतन गराएको थाहा पाए बेइज्जत हुने डरले महिलाहरू समस्या लुकाउँछन्,' स्त्री तथा प्रसूति रोग वार्डकी एक नर्सले भनिन्, ‘उपचार नगरे ज्यानै जाने अवस्थामा पुगेपछि मात्रै अस्पतालमा आउँछन्।'
गर्भपतन क्षेत्रीय अस्पतालमा १६ वर्षीया किशोरीदेखि ४५ वर्षसम्मका महिला आउने गरे पनि २२ देखि ३५ वर्षका बढी हुने उनले बताइन् । ‘रगताम्य भएर आउँदा धेरैले महिला साथी लिएर आएका हुन्छन्,' उनले भनिन् 'श्रीमान्ले उपचार गर्न लिएर आउनेहरू थोरै भेटिन्छन्।
यसले अवैध यौन सम्पर्क राखेर बसेको गर्भ फाल्दा समस्या भएको प्रष्ट हुन्छ।' उनले छोराको चाहनामा गर्भपतन गराउँदा समस्या देखिनेहरूलाई श्रीमान्ले नै अस्पतालमा ल्याउने गरेको उनले बताइन्।
गर्भपतनका लागि मेडाबोन, मिस्टोललगायत औषधि तालिमप्राप्त चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मीले बेच्न पाउँछन्। तर बजारमा भारतबाट ल्याइएका अनेक औषधि बेच्ने गरिन्छ। कास्कीका जिल्ला जनस्वास्थ्य प्रमुख सागरप्रसाद घिमिरेले तोकिएका संस्था र पसलले मात्रै गर्भपतन गराउने औषधि बेच्न पाउने बताउँदै अनुगमन नपुगेकोले समस्या भएको हुन सक्ने बताए।
'जति अनुगमन हुनुपर्ने हो, त्यो नपुगेर गर्भपतन गराउने औषधि जसले पनि बेचेका हुन सक्छन्,' उनले भने, ‘धेरै औषधि पसल छन्। सबैले लुकिछिपी बेच्ने भएकोले पनि काबाहीको दायरामा ल्याउन गाह्रो भएको छ।'
अवैध गर्भले घरपरिवार र समाजमा बेइज्जत हुने डरले गर्भपतन गराउन जतिसुकै रकम खर्च गर्न तयार हुने भएकोले औषधि र सेवा शुल्क मनोमानी ढंगले असुल्ने गरिएको छ। सामान्यतया पाँच सय रुपयाँमा पाइने औषधिलाई पसलेले ग्राहक हेरी पाँच हजार रुपयाँसम्म ठग्ने गरेका छन्। यसैगरी यौन सम्पर्क गरेको ४८, ७२ र एक सय २५ घन्टाभित्र खाने चक्कीमा पनि मनपरी मूल्य लिने गरिएको छ।
गर्भवतीको स्वास्थ्य परीक्षण गरेर नौ सातासम्मको भू्रण फाल्न सकिन्छ। तर १२ हप्ताभन्दा माथिको गर्भ औषधि खाएर फाल्न खोज्दा ज्यान जोखिममा पर्ने गरेको छ। उच्च रक्तचाप, न्यून रक्तचाप, जन्डिस, शल्यक्रिया गरेर बच्चा जन्माएका, कलिलो र बढी उमेरकाले यस्ता औषधि लिनु हुँदैन।
सुरक्षित छैनन् गर्भपतन केन्द्रहरू
गर्भपतन गराउँदा प्रयोग गरिने उपकरण संक्रमणरहित हुनु जरुरी छ। तर कतिपय केन्द्रमा एउटै उपकरणले एकै दिनमा धेरैजनाको गर्भपतन गराउने गरिएकाले संक्रमित बनाउने खतरा बढ्दो छ।
पोखरामा दुई दर्जनभन्दा बढी गर्भपतन केन्द्र भए पनि सबैले मापदण्ड पूरा गरेका छैनन् । सरसफाइ, उपकरण निर्मलीकरणलगायतका पक्षमा खासै ध्यान दिएको पाइँदैन।
स्वास्थ्यकर्मीको कमाउने धन्दा
अवैध गर्भले घरपरिवार र समाजमा बेइज्जत हुने डरले गर्भपतन गराउन जतिसुकै रकम खर्च गर्न तयार हुने भएकोले औषधि र सेवा शुल्क मनोमानी ढंगले असुल्ने गरिएको छ। सामान्यतया पाँच सय रुपयाँमा पाइने औषधिलाई पसलेले ग्राहक हेरी पाँच हजार रुपयाँसम्म ठग्ने गरेका छन्।
यसैगरी यौन सम्पर्क गरेको ४८, ७२ र एक सय २५ घन्टाभित्र खाने चक्कीमा पनि मनपरी मूल्य लिने गरिएको छ। गर्भपतन गराउने औषधि तालिम प्राप्त र दर्ता भएका स्वास्थ्यकर्मीले मात्रै बेच्न पाउने भए पनि बजारमा छ्याप छ्याप्ती पाइन्छ।
अर्कोतिर लिंग पहिचान गर्ने नाममा पनि चिकित्सकले भिडियो एक्सरे गर्दा ग्राहक हेरेर रकम माग्ने गरेका पाइन्छ। सामान्यतया भिडियो एक्सरे गरेको सात सय ५० देखि एक हजार रुपैयाँ शुल्क लिइने गरे पनि लिंग छुट्टाएको पाँच हजार रुपैयाँसम्म लिने गरेको पाइन्छ।
छोराका लागि लिंग पहिचान गराउने र भ्रूण हत्या गर्नेहरूमा समाजका प्रतिष्ठित पेसाकर्मी, व्यवसायी र नागरिक समाजका अगुवा र शिक्षित व्यक्ति पनि आउने गरेको रेडियोलोजिस्टले बताए। 'छोरा चाहियो, के छ हेरिदिनुपर्यो भन्दै आउनेहरू निकै छन्,' उनले भने, 'समाजमा नाम चलेका, पढेलेखेका पनि श्रीमती लिएर आउँछन्।' उनले आफूले लिंग नछुट्याइदिए पनि अर्को चिकित्सकले हेरिदिने भएकोले गुपचुप रूपमा लिंग छुट्याइदिने र भू्रण हत्या भइरहेको बताए।
गलत काम बन्द गर्नुपर्छ
चिकित्सकको काम ज्यान बचाउने भएकोले आचारसंहिता र कानुन विपरीत काम गर्नेलाई कारबाही गर्नुपर्ने नेपाल चिकित्सक संघ गण्डकीका अध्यक्ष डा. लुमेश्वर आचार्यले बताए। 'लिंग छुट्टाउने, भू्रण हत्या गर्नेलगायतका गलत काम जसले जहाँ गरे पनि बन्द गर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘कसैले प्रलोभनमा परेर गलत काम गर्छ भने त्यो बेठीक हो। त्यस्तालाई कानुनअनुसार कारबाही गर्नुपर्छ,' उनले भने।
उनले गलत काम गर्नेहरूका कारण पेसा बद्नाम हुँदै गएकोले पेसाकर्मी ठीक हुनुपर्नेमा जोड दिए।लिंग छुट्याउने काम गैह्रकानुनी भए पनि यस्तो कुकर्म गर्ने र गराउनेहरू कारबाहीको दायरामा परेको भेटिँदैन। अभिभावक र चिकित्सककै सहमतिमा गलत काम हुने भएकोले कारबाहीका लागि प्रहरीमा उजुरी पर्ने गरेको छैन।
कास्कीका प्रहरी प्रमुख हरिबहादुर पालले लिंग पहिचान र भू्रण हत्याको उजुरी प्रहरीमा नआएको बताए। 'गैह्रकानुनी काम गरेको जानकारी आए हामी कारबाही गर्छौ,' उनले भने, ‘दोषी उम्कन नदिन सबैको सहयोगको खाँचो छ।'
पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय स्वास्थ्य निर्देशनालय पोखराका अनुसार कास्कीमा आर्थिक वर्ष २०७१-२०७२ गर्भपतन गराउँदा पाँच सय ८७ जनामा जटिलता देखिएको थियो।नेपाल औषधि व्यवसायी संघ गण्डकीका अध्यक्ष यमनाथ पौडेलले चिकित्सकले क्युरेट गराएर बढी रकम असुल्ने प्रवृत्ति देखिएकाले उपभोक्ताहरू समस्यामा परेका बताए।
?
'गर्भवतीले पनि बढी समयको गर्भलाई कम भनी ढाँट्ने समस्या छ। डाक्टरले पनि अनेक समस्या देखाएर बढी रकम लिने गरेका छन्,' उनले भने, ‘सही तरिका पुर्याएर औषधि सेवन गरेमा यसले हानी गर्दैन। उपभोक्ता पनि सचेत हुन जरुरी छ।'
भिडियो हेर्न तलको बाकस थिच्नुहोस
0 comments
Write Down Your Responses